Co to jest czynny żal?

Prawidłowe rozliczenia z fiskusem są obowiązkiem każdego przedsiębiorcy. Zdarza się jednak, że podatnicy dopuszczają się różnych uchybień. Może to być niedotrzymanie terminu złożenia zeznania podatkowego, pomyłka w wyliczeniu należnego podatku, lub zaliczenie do kosztów prowadzenia działalności gospodarczej wydatku, który nie jest za taki uważany w świetle obowiązujących przepisów. Lista spraw, które są potencjalnym wykroczeniem lub niejednokrotnie nawet przestępstwem jest bardzo długa. Na szczęście przepisy karno-skarbowe dopuszczają możliwość, by podatnik, zorientowawszy się w pomyłce przy rozliczeniach podatkowych lub swoim niedopatrzeniu mógł naprawić zaniedbanie, a przy tym uniknąć możliwej kary. Instytucją, która została do tego stworzona, jest tzw. czynny żal. Przekonajmy się, czym jest i w jakich okolicznościach można go stosować.

Jak przebiega wyrażenie czynnego żalu?

Możliwość złożenia czynnego żalu wynika wprost z przepisów kodeksu karno-skarbowego. Art. 16 § 1 stwierdza, że: „Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu”.

Oznacza to, że podatnik, który odkrył nieprawidłowość, powinien niezwłocznie zawiadomić o niej służby skarbowe oraz przedstawić wyczerpujące wyjaśnienie na temat jak do niej doszło. Warto zaznaczyć, że nie ma przepisów, które precyzują, co powinno się znaleźć w oświadczeniu podatnika, ani w jakiej formie powinno ono zostać złożone. Dla celów dowodowych przyjmuje się jednak, że czynny żal powinien mieć formę pisemną, a składający we własnym interesie powinien zadbać o to, by mieć potwierdzenie jego złożenia, czy to w postaci adnotacji na kopii dokumentu, czy dowodu nadania listu poleconego.

Choć żaden przepis nie określa również wymogów formalnych co do treści czynnego żalu, powinny się w nim znaleźć szczegółowe dane podatnika oraz jego firmy. Dokument musi być również przez podatnika własnoręcznie podpisany, w przeciwnym razie nie może zostać uznany za skuteczny. Dopuszcza się jednak również wysłanie czynnego żalu w formie elektronicznej, o ile będzie podpisany kwalifikowanym podpisem elektronicznym.

Kiedy można skorzystać z czynne go żalu?

Najważniejszym warunkiem skuteczności czynnego żalu jest złożenie go w odpowiednim czasie. Podatnik musi zdążyć z przekazaniem czynnego żalu przed momentem, w którym urząd wykryje nieprawidłowość, np. w wyniku prowadzonej kontroli. Ważne by czynny żal został złożony osobiście lub przez pełnomocnika, który ma odpowiednie umocowanie.

Warunkiem uznania czynnego żalu za skuteczny jest również prawidłowe wykonanie czynności, której dotyczy. Jeśli w wyniku popełnionego czynu doszło do uszczuplenia należności podatkowej, cała kwota powinna być wpłacona najpóźniej wraz ze złożeniem oświadczenia o czynnym żalu. Podobnie rzecz się ma, jeśli chodzi o składanie deklaracji skarbowej, przesyłanie jej drogą elektroniczną czy wysyłanie pliku JPK. Jeżeli uchybienie wymaga złożenia korekty deklaracji, również ona powinna być przekazana do urzędu przed złożeniem czynnego żalu lub równolegle z nim.

Urząd, do którego wpłynęło skuteczne zawiadomienie podatnika w postaci oświadczenia o czynnym żalu, może odstąpić od nałożenia mandatu, grzywny, a nawet kary ograniczenia lub pozbawienia wolności. Co ważne, z możliwości złożenia czynnego żalu podatnik może skorzystać zarówno w przypadku drobnych wykroczeń, jak i poważnych przestępstw karno-skarbowych.