Na czym polega optymalizacja procesów podatkowych?

Podatki to stały element rzeczywistości gospodarczej, który funkcjonuje niezależnie od zmian, jakie pojawiają się zarówno w sposobach organizacji aparatu państwowego, jak i realiach, w których funkcjonują przedsiębiorstwa. Regulowanie zobowiązań podatkowych jest na stałe wpisane w działanie każdej firmy, a ich unikanie pociąga za sobą dotkliwe kary finansowe, a często również sankcje karne. 

Większość podmiotów gospodarczych, które starają się możliwie najpełniej dostosować do panujących warunków, decyduje się na prowadzenie aktywnej polityki podatkowej, pozwalającej na wpływanie nie tylko na wielkość swoich zobowiązań, ale również na ich rozkład w czasie. Daje to możliwość rozliczania podatków w sposób, który jest najbardziej odpowiedni z punktu widzenia interesów przedsiębiorstwa. Działania tego rodzaju muszą być jednak podejmowane tak, by wszystkie operacje przeprowadzać w ramach obowiązujących przepisów. Przyjrzyjmy się bliżej optymalizacji procesów podatkowych i sprawdźmy, z czym może się ona wiązać.

Jaka jest istota optymalizacji podatkowej?

Celem działania każdego przedsiębiorstwa jest wypracowywanie możliwie najwyższego zysku dla właścicieli oraz zwiększanie jego wartości. Firmy realizują swoje cele różnymi metodami – starając się zwiększyć swój udział w rynku, wprowadzając produkty lub usługi pozwalające na uzyskiwanie wyższej marży, a niekiedy także prowadząc ekspansję geograficzną czy rozpoczynając działalność w nowych branżach. Niezależnie od obranych celów i przyjętych strategii działania każda firma dąży do zatrzymania możliwie dużej części wygenerowanego przychodu, tak by móc go przeznaczyć zarówno na wypłatę dywidendy dla udziałowców, jak i na prowadzenie inwestycji, które umożliwią zwiększenie przychodów w przyszłości. W tym kontekście wydatki związane z płaceniem podatków są jednym z czynników ograniczających potencjał firmy i zmniejszających jej szanse w konkurencji z innymi podmiotami w przyszłości. W takiej sytuacji każde przedsiębiorstwo jest zmuszone przez realia rynkowe do innowacyjności i szukania nowych rozwiązań, także w dziedzinie zobowiązań podatkowych.

Państwo, w którego interesie leży uzyskiwanie jak najwyższych wpływów podatkowych stara się z kolei tak kształtować obowiązujące przepisy, by sprawić, że swoboda działania firm w tym obszarze będzie maksymalnie ograniczona. Podejmowane działania mają nie tylko formę ciągłego precyzowania poszczególnych przepisów i interpretowania ich za pośrednictwem aparatu skarbowego, ale także wprowadzania specjalnych rozwiązań hamujących niektóre inicjatywy firm. Wśród takich działań znajdują się choćby regulacje związane z koniecznością raportowania schematów podatkowych, co ma dać fiskusowi lepszą orientację w realizowanych przez firmy strategiach i planowanych działaniach. Podobną rolę odgrywają również rozwiązania szczegółowe, takie jak np. instrument cen transferowych, który umożliwia bezpośrednie ingerowanie w działania firm i narzucanie im konkretnych rozwiązań we współpracy z powiązanymi ze sobą podmiotami.

Procesy optymalizacji podatkowej, które mają być skuteczne, a zarazem niedające podstaw do zarzucenia firmie unikania płacenia podatków czy niezgodnego z prawem zaniżania ich wysokości powinny zatem zawsze opierać się na solidnych podstawach prawnych. Do opracowywania tego rodzaju metod niezbędna jest szeroka wiedza z dziedziny funkcjonowania przedsiębiorstw i ich finansów, obowiązującego prawa, niezawężonego tylko do obszaru podatków, a także znakomita orientacja we wszystkich kwestiach związanych z rachunkowością.

W jakich obszarach może być realizowana optymalizacja podatkowa?

Optymalizacja podatkowa jest zwykle realizowana w różnych obszarach i może skupiać się na rozmaitych celach, w zależności od tego, które są dla przedsiębiorstwa najważniejsze. W wielu przypadkach kluczową rolę odgrywa zarządzanie czasem zapadalności poszczególnych zobowiązań. Podejmowane działania będą w takiej sytuacji nakierowane na przesunięcie momentu powstania obowiązku podatkowego na inny okres. Przykładami działań w tym obszarze może być wybieranie różnych metod amortyzacji czy sposobów na zdobycie niezbędnych środków trwałych i ich finansowanie. Innym rozwiązaniem może być wybór metody opodatkowania, które przesuwa termin zapłaty podatku w czasie. Jeszcze innymi możliwymi działaniami jest m.in. wpływanie na podstawę opodatkowania przez prowadzenie określonej działalności inwestycyjnej, która w krótkim okresie może prowadzić do powstawania strat.

Sposoby wpływania na wysokość zobowiązania podatkowego są zwykle trudniejsze do realizacji oraz bardziej ograniczone. Wiele z nich wiąże się z koniecznością poniesienia sporych kosztów, np. przeniesienia produkcji do państw oferujących korzystniejsze zasady rozliczeń. Inną formą może być dobór odpowiedniej formy prawnej do konkretnych sposobów i obszarów funkcjonowania firmy, ze względu na występujące różnice w stawkach i zasadach rozliczania podatków między podmiotami działającymi jako osoby prawne albo spółki osobowe.

Wybór strategii realizowanej na potrzeby optymalizacji procesów podatkowych powinien opierać się o potrzeby konkretnego przedsiębiorstwa w tym zakresie. Kluczowymi działaniami będą jednak zawsze, niezależnie od wybranych metod, aktywne planowanie zobowiązań podatkowych, możliwie szerokie dopasowywania realizowanych operacji i ich skutków podatkowych do przyjętych celów oraz bieżąca redukcja powstałych już obciążeń.

Warto pamiętać, że wszystkie metody optymalizacji podatkowej muszą się zawsze mieścić w ramach wyznaczonych przez obowiązujące przepisy. Wprowadzane rozwiązania nie mogą pod żadnym pozorem naruszać przepisów o unikaniu opodatkowania. Realizowane strategie nie mogą być zatem czynnościami sztucznymi i niemającymi uzasadnienia gospodarczego, wykonywanymi wyłączenie w celu obniżenia zobowiązania podatkowego.