Podatek od darowizny - kiedy należy go uiścić?

W przypadku otrzymania darowizny w postaci środków pieniężnych, nieruchomości lub innych dóbr materialnych, osoba obdarowana zobowiązana jest do złożenia deklaracji we właściwym urzędzie skarbowym oraz do zapłaty należytego podatku. Niedopełnienie formalności w tym względzie może wiązać się z poniesieniem konsekwencji finansowych i prawnych. Przepisy dopuszczają jednak pewne wyjątki, w których nabywca zwolniony jest z konieczności odprowadzenia podatku od darowizny. Kiedy ma to miejsce?

Stopień pokrewieństwa i kwota darowizny

Do głównych kryteriów, determinujących konieczność płacenia podatku z tytuły otrzymania darowizny, zalicza się stopień pokrewieństwa pomiędzy osobą obdarowaną a darczyńcą oraz kwotę przekazanej darowizny. Przepisy prawa dzielą nabywców darowizny na trzy podstawowe grupy podatkowe:

• grupa I z kwotą graniczną darowizny w wysokości 9637 zł,
• grupa II z kwotą graniczną darowizny w wysokości 7276 zł,
• grupa III z kwotą graniczną darowizny w wysokości 4902 zł.

Do grupy pierwszej zalicza się bliskich członków rodziny: małżonka, zstępnych (potomków: dzieci, wnuki i prawnuki), wstępnych (przodków: rodziców, dziadków), rodzeństwo, pasierba, ojczyma, macochę, teścia, zięcia i synową. W grupie drugiej znaleźli się dalsi krewni osoby obdarowanej, tj. zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, a także wszyscy inni zstępni. Grupa trzecia obejmuje osoby nie wymienione w grupach pierwszej i drugiej, w tym również darczyńców, których nie łączy z nabywcą darowizny żadne pokrewieństwo. 

Kwota darowizny wskazana przy każdej z grup stanowi próg graniczny, którego przekroczenie nakłada na obdarowanego obowiązek podatkowy. Kwota ta nie określa jednak wysokości jednorazowej transakcji, lecz stanowi sumę środków pieniężnych i wartości dóbr przekazanych w postaci darowizny w okresie 5 lat poprzedzających ostatnie nabycie.

Należy również pamiętać, iż opodatkowaniu podlega każdy rodzaj darowizny: środki pieniężne przekazane w gotówce, przelane na konto nabywcy lub wysłane za pośrednictwem poczty oraz nieruchomości, samochody i inne środki trwałe, a także prawa majątkowe wykonywane na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. Jeśli nie mamy pewności, czy powinniśmy odprowadzić podatek od darowizny, najlepiej zwrócić się z tym pytaniem do kancelarii podatkowej.

Kto jest zwolniony z podatku od darowizny?

Ustawa o podatku od spadków i darowizn w pierwszej grupie podatkowej wyróżnia dodatkowo tzw. grupę zerową, do której przynależą członkowie najbliższej rodziny, tj. małżonkowie, zstępni, wstępni, rodzeństwo oraz ojczym i macocha. Darowizny otrzymane od osób z grupy zerowej nie podlegają opodatkowaniu, nawet jeśli ich kwota przekracza dopuszczalny próg.

Warto jednak pamiętać, iż w przypadku nabycia od najbliższej rodziny darowizny wyższej niż 9637 zł, obdarowany ma obowiązek zgłosić ten fakt do urzędu skarbowego w przeciągu 6 miesięcy od dnia przekazania środków. Otrzymanie darowizny należy udokumentować w urzędzie, składając formularz SD-Z2 i bankowe potwierdzenie transferu środków pieniężnych (o ile darowizna przekazana została drogą bankową). Z obowiązku tego zwolnione są jednak osoby, które podpiszą oświadczenie o przekazaniu darowizny w postaci aktu notarialnego.